برای چند روز پرتنش در ژانویه امسال، سیارک 2022 AE1، یک سنگ تقریباً 70 متری به خطرناک ترین سیارک مشاهده شده در بیش از یک دهه گذشته تبدیل شد.
مشاهدات اولیه یک سیارک به نام «2022 AE1» یک برخورد بالقوه زمین را در 4 ژوئیه 2023 نشان داد – زمان کافی برای انجام انحراف نیست و به اندازه کافی بزرگ است که در صورت برخورد به یک منطقه آسیب واقعی و جدی وارد کند.
به‌طور نگران‌کننده ای، به نظر می‌رسد که بر اساس هفت روز اول رصد، احتمال برخورد افزایش می‌یابد، و به دنبال آن یک هفته دراماتیک «در تاریکی» رخ می‌دهد، زیرا ماه کامل از رصد احتمالی سیارک پیشی گرفته و مشاهدات بعدی را ناممکن می‌کند. با کنار رفتن ماه، آسمان تاریک شد و مرکز هماهنگی اجرام نزدیک به زمین ESA (NEOCC) نگاهی دیگر به این سیارک انداخت، اما متوجه شد که احتمال برخورد به شدت در حال کم شدن است.
از آن زمان تائید شده است که سیارک 2022 AE1 بر زمین تأثیر نخواهد گذاشت و از لیست خطر ESA حذف شده است. بنابراین، داستان پشت هیجان چیست و چگونه می‌توانیم به خبر رد خطرناک بودن این سیارک اعتماد کنیم؟
هرگز چیزی شبیه آن را ندیده بود
مارکو میشلی، ستاره شناس ESA در NEOCC توضیح می دهد:
“در ژانویه امسال، ما از وجود سیارکی با بالاترین رتبه در مقیاس پالرمو با خبر شدیم که خطرناک ترین شیء نزدیک به زمین بود که در بیش از یک دهه گذشته دیده ایم و مقایس خطر آن به -0.66 رسیده بود.”
«در تقریباً ده سالی که در ESA بودم هرگز چنین شی خطرناکی ندیده بودم. ردیابی سیارک 2022 AE1 و اصلاح مسیر آن تا زمانی که داده‌های کافی برای نتیجه گیری قطعی مسیر این سیارک به دست نمی‌آمد و این بسیار هیجان‌انگیز بود.
مقیاس پالرمو توسط مدافعان سیاره‌ای برای طبقه‌بندی و اولویت‌بندی خطر برخورد اجرام نزدیک به زمین (NEOs) با ترکیب تاریخ احتمالی برخورد، انرژی که آن برخوردها ایجاد می‌کنند و درصد احتمال برخورد با زمین استفاده می‌شود.
سیارک هایی وجود دارند که مطمئناً به زمین برخورد خواهند کرد، اما آنقدر کوچک هستند که تقریباً بی خطر هستند زیرا در جو ما می سوزند. سایری سیارک ها ممکن است سیارک‌های غول‌پیکر در سطح انقراض باشند که می‌توانند صدمات زیادی وارد کنند اما در مدارهایی به دور خورشید حرکت می‌کنند که کاملاً ایمن هستند.
مقیاس تورینو یک نسخه ساده شده از مقیاس پالرمو است که به عنوان یک ابزار ارتباطی برای نشان دادن خطر برخورد سیارک ها از ترکیبی از احتمال برخورد آنها و انرژی که می توانند با آن برخورد کنند، استفاده می شود.
مقادیر کمتر از -2 در مقیاس پالرمو منعکس کننده رویدادهایی هستند که هیچ پیامد محتملی ندارند. مقادیر بین 2- و 0 موقعیت هایی را نشان می دهند که مستلزم نظارت دقیق هستند و مقادیر مثبت عموماً موقعیت هایی را نشان می دهند که شایستگی سطحی از نگرانی را دارند.
مدافعان سیاره ای – همیشه هوشیار
سیارک 2022 AE1 در 7 ژانویه، یک روز پس از کشف آن توسط مرکز بررسی آسمان کاتالینا، برای برخورد احتمالی آینده توسط سیستم خودکار تعیین مدار سیارک (AstOD) که بخشی از مجموعه ابزارهای NEOCC برای ارزیابی خطر سیارک را تشکیل می دهد، علامت گذاری شد.
این سیستم هر روز به طور خودکار مدارها را از روی داده های رصد سیارک ها که توسط تلسکوپ ها و رصدخانه های سراسر جهان ارائه می شود، محاسبه می کند. سپس مقادیر مقیاس پالرمو را محاسبه کرده و بلافاصله نتایج را در پورتال وب NEOCC منتشر می کند.
موارد مخاطره آمیزتر – زمانی که سیارک ها در مقیاس پالرمو به عنوان -2 یا بالاتر طبقه بندی می شوند – ابتدا با تجزیه و تحلیل ناسا JPL ارجاع داده می شود تا قبل از انتشار در صفحه عمومی از محاسبات مطمئن شوند.
“در ابتدا وقتی در مورد این سیارک شنیدم شگفت زده شدم، زیرا بسیار نادر است که در شی فضایی با این مقیاس پالرمو بالا نزدیک زمین شود، در ابتدا دارای رتبه -1.5 بود.
لوکا کانورسی، مدیر NEOCC توضیح می دهد، با این حال، من خیلی نگران نبودم زیرا ما چنین اعلان هایی را دریافت می کنیم.
سیارک 2022 AE1 با تلسکوپ Calar Alto Schmidt در اسپانیا در غروب 19 ژانویه 2022 رصد شد. این تصویر مرکب از 124 فریم است که طول هر یک دقیقه بر اساس حرکت سیارک ترکیب شده و به منظور حذف فریم پردازش شده است. ستاره های پس زمینه سیارک به صورت نقطه در مرکز تصویر، در داخل کادر قرمز قابل مشاهده است. پشته با استفاده از Tycho تولید شده است.
همانطور که در این موارد مرسوم است، ما شبکه جهانی تلسکوپ‌های خود را فعال کردیم تا بلافاصله مشاهدات بیشتری را دریافت کنیم و خیلی زود دریافتیم که این سیارک شبیه هیچ سیارکی که قبلا دیده‌ایم نیست.»
خورشید هرگز از چشم ESA در آسمان طلوع نمی کند…
عصر روز شنبه، 8 ژانویه، مارکو، که نقشش جمع آوری داده های کافی در مورد سیارک ها در فهرست خطر ESA است.
ESA NEOCC به یک شبکه جهانی تلسکوپ دسترسی تقریباً واقعی و لحظه ای دارد.
او می گوید:
“ما فقط باید در زمان تاریکی آسمان را رصد کنیم، اما من آن را دوست دارم، این بخشی از چالش است. چیزی که این «کارآگاهی» را بسیار آسان‌تر می‌کند این است که ما شبکه‌ای از تلسکوپ‌ها را در هر قاره داریم که می‌توانیم در زمان واقعی به آنها دسترسی داشته باشیم. این در واقع یک قابلیت منحصر به فرد از ESA است که به این معنی است که همیشه در جایی در شبکه ما شب است و این برای رصد سیارک ضروری است.”
ESA به نظارت بر سیارک ادامه داد و نتایج آن توسط JPL ناسا تأیید شد، که افزایش نگران کننده در احتمال برخورد این سیارک فضایی بزرگ را تأیید کرد. متأسفانه با به اوج رسیدن احتمال برخورد، مشاهدات غیرممکن شد.
تا زمانی که ماه مانع شود…
در طی یک هفته پرتنش از 12 تا 19 ژانویه 2022 AE1 را نمی‌توان دید زیرا ماه از کامل شده بود و نور آن مانع از رصد دقیق شده بود. علاوه بر این، سیارک در مدار فعلی خود دورتر می شد و در هم زمان نیز کم نورتر می شد.
مارکو می‌گوید: ما فقط باید صبر می‌کردیم.
به محض اینکه ماه به اندازه کافی کم نور شد، تیم NEOCC تلسکوپ اشمیت را در جایی که انتظار می رفت 2022 AE1 باشد، نشانه گرفت. با یک مشاهده، سطح خطر برخورد با زمین بسیار کم شد – نزدیک به صفر – ولی با آن حال نیز، تیم به راه خود ادامه داد.
لورا فاگیولی، دینامیست شی نزدیک به زمین در NEOCC که مدار 2022 AE1 را در طول دوره رصد محاسبه کرد، توضیح می‌دهد:
داده‌ها واضح بود، صبح روز بعد توسط همتایان ما در ناسا تأیید شد – سیارک 2022 AE1 خطر برخورد ندارد.
اگر مسیر 2022 AE1 نامشخص بود، از هر وسیله ممکن برای ادامه تماشای آن با بزرگترین تلسکوپ‌هایی که در اختیار داریم استفاده می‌کردیم. از آنجایی که از لیست ریسک ما حذف شد، دیگر نیازی به دنبال کردن آن نداشتیم – زمان آن است که به سراغ خطر بعدی برویم.
ماه از ایستگاه فضایی بین المللی
اگرچه برخی از ناظران مشتاق به نظارت بر سیارک ادامه داده اند و نتایج ESA را تأیید می کنند، اکنون می دانیم که در اوایل ژوئیه 2023، سیارک 2022 AE1 در فاصله حدود ده میلیون کیلومتری (+/- یک میلیون کیلومتری) از کنار زمین عبور خواهد کرد – بیشتر بیش از 20 برابر فاصله ماه.
سیارک ها اغلب قبل از اینکه ایمن باشند، خطرناک به نظر می رسند
این یک چیز خنده دار در مورد یک سیارک و محاسبه مسیر آن، موقعیت آینده و احتمال برخورد با زمین است – اغلب در رصدهای اولیه خطرناک به نظر می رسد، خطرناک تر می شود و سپس ناگهان کاملاً ایمن می شود.
در مورد یک سیارک در مسیر برخورد قطعی، خطر تا زمانی که به 100 درصد برسد افزایش می یابد. خوشبختانه، در بیشتر موارد، خطر برخورد در نهایت قبل از اینکه به سرعت به صفر برسد، برطرف می‌شود – اما چرا؟ آیا این نشان می دهد که نتایج ما نامشخص است؟ آیا واقعا می توانیم مطمئن باشیم که سیارک 2022 AE1 ایمن است؟
سیارک 2022 AE1 قبل از حذف کامل در صدر لیست خطر ESA قرار گرفت
اولین رصد یک سیارک “فقط” یک نقطه نور در آسمان است. در این مرحله، مشخص نیست که چیست یا به کجا می رود. یک رصد دوم برای آشکار کردن یک جسم در حال حرکت مورد نیاز است، حداقل سه مورد برای تعیین مدار لازم است – سیارک ما با چه سرعتی در حال حرکت است و به کجا می رود. مشاهدات بیشتر مدار را کمی بیشتر اصلاح می‌کند و عدم قطعیت‌ها را کاهش می‌دهد تا زمانی که مطمئن شویم که کجا نخواهد رفت: در درجه اول به زمین.
همانطور که اغلب اتفاق می افتد، همپوشانی با زمین باقی می ماند حتی زمانی که دالان خطر به دلیل مشاهدات بیشتر کوچکتر می شود – و بنابراین به نظر می رسد خطر افزایش می یابد.
اغلب اوقات، با باریک شدن منطقه خطر، مدار بالقوه کوچک از زمین دور می شود و خطر به صورت ناگهانی کاهش می یابد. حتی اگر ابهامی در مورد مسیر یک سیارک باقی بماند، می‌توانیم مطمئن باشیم که خطری ندارد.
عدم قطعیت های اولیه در مدار سیارک 2022 AE1 به این معنی بود که “کریدور خطر” آن در سراسر زمین گسترش یافته است. هنگامی که احتمال برخورد سیارک 70 متری وجود، (سناریویی که اکنون کاملاً منتفی است)، مسیر احتمالی آن شامل برخورد بالقوه بر بسیاری از مناطق مسکونی روی زمین بود. ناحیه قرمز هسته نقاط برخورد محتمل‌تر را تشکیل می‌دهد، نوارهای نارنجی اطراف مناطقی را نشان می‌دهند که احتمال کمتری دارند اما نمی‌توان آنها را حذف کرد.
دفتر دفاع سیاره ای آژانس فضایی اروپا و مرکز هماهنگی اشیاء نزدیک به زمین اکنون بر روی سنگ های فضایی بعدی که می توانند تهدیدی باشند تمرکز کرده اند و با جامعه بین المللی کار می کنند تا اطمینان حاصل کنند که وقتی خطر یک سیارک کاهش نمی یابد و برخورد زمین محتمل به نظر می رسد، ما آماده آن خواهیم بود.
